Nuremberg

Het verhaal van de Neurenbergse processen is vaker via het witte doek verteld, zoals bijvoorbeeld in het mooie Judgment at Nuremberg. Waar die film vooral de nadruk legt op het proces zelf, volgen we in Nuremberg vooral de verhalen rondom het proces. Zoals dat van psychiater Douglas Kelley (Rami Malek), die de opdracht krijgt om vooraf en tijdens het proces van Neurenberg de mentale toestand en persoonlijkheden van de nazi-kopstukken te onderzoeken, en vervolgens een bijzondere band opbouwt met Hermann Göring (Russell Crowe), Hitlers voormalig rechterhand. Ondertussen maakt rechter Robert H. Jackson zich in Washington hard voor iets wat tot dan toe ongekend is: een internationaal tribunaal dat de overgebleven nazi-leiders juridisch ter verantwoording moet roepen.

Nuremberg is een film die voortdurend lijkt te worstelen met zijn eigen bestaansrecht. Dat is niet omdat het onderwerp tekortschiet, de materie is immers intrigerend, maar omdat de film maar niet kan kiezen of hij een historisch-juridisch drama wil zijn of een Amerikaanse blockbuster die zijn publiek bij de hand neemt. Een groot struikelblok daarbij is Rami Malek, die als Amerikaanse psychiater het emotionele en narratieve zwaartepunt van de film zou moeten dragen. Malek trekt echter, zoals hij zo vaak in rollen doet, zó nadrukkelijk de aandacht naar zijn mimiek, zijn ogen en zijn manier van spreken, dat hij in plaats van empathie met name irritatie oproept. Het hoofdplot is bovendien maar matig verweven met wat er tijdens deze historische processen daadwerkelijk toe doet. 

Daarbij voelt Nuremberg ook volledig geamerikaniseerd. Dat wordt extra zichtbaar in een subplot rond een tolk, maar ook in de algemene toon van de film, die verspringt tussen opvallend lichtvoetig en totaal overgedramatiseerd. Op momenten doet de film zelfs denken aan een Marvel-productie. Nazi-kopstukken worden via haast ludieke montages aan de kijker geïntroduceerd, een uitstapje naar het Vaticaan krijgt een bijna epische lading, en bij binnenkomst in de gevangenis klinkt, begeleid door een dramatische close-up, de onheilspellende zin: “Gentlemen, welcome to Nuremberg.” De film zit daarnaast vol expositierijke scènes waarin personages ons vooral vertellen wát er gebeurt, in plaats van het te laten voelen of ervaren. Dat deze stijlkeuzes niet uit de lucht komen vallen, is minder verrassend wanneer je weet dat het scenario geschreven is door de auteur achter illustere films als The Amazing Spider-Man en Independence Day: Resurgence. 

Toegegeven, Nuremberg verveelt zelden. Maar dat is vooral te danken aan de waargebeurde materie waarop de film leunt, en aan Russell Crowe, die, hoe krankzinnig het op papier ook klinkt dat hij deze rol op zich neemt, ijzersterk is als de gevreesde Göring. Crowe weet charisma, dreiging en manipulatie samen te brengen in een vertolking die voortdurend schuurt en fascineert, en die de film op cruciale momenten boven zichzelf uittilt.

Daartegenover staan diverse subverhalen die soms fascineren maar helaas weinig toevoegen. Zo is er de hoofdaanklager Robert H. Jackson, gespeeld door de altijd geweldige Michael Shannon, die achter de schermen verwikkeld raakt in een politieke strijd én een halfslachtige romantische connectie. Beide lijnen voelen onaf en onderontwikkeld. Ook de rol van de Britse aanklager, vertolkt door Richard E. Grant, blijft grotendeels betekenisloos tot één plotseling bepalend moment. Zelfs de contacten tussen de psychiater en Görings familie weten nooit echt te overtuigen. Een van de weinige werkelijk sterke keuzes van de regisseur is het expliciet tonen van de confronterende beelden van de massavernietigingskampen, precies zoals die destijds ook in de rechtszaal in Neurenberg werden vertoond. In deze scènes laat de film de geschiedenis voor zichzelf spreken. 

Nuremberg is een ambitieuze film die voortdurend balanceert tussen historisch gewicht en Hollywood-dramatiek, en uiteindelijk te vaak kiest voor het laatste.